Ο πόλεμος τον βρήκε να υπηρετεί στην 23η Μ.Δ. με έδρα την Λάρισα.
Στις 18 Νοεμβρίου 1940, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης αποστολής περιπολίας με α/φ P.Z.L. της Μοίρας Διώξεως, ενεπλάκη σε αερομαχία με ιταλικά αεροπλάνα διώξεως στην περιοχή Ιβάν Αλβανίας, Β.Α της Κορυτσάς.
Ως γνωστόν η Πολεμική μας Αεροπορία συνολικά διέθετε τότε 78 περίπου επιχειρησιακά, ετοιμοπόλεμα να αντιμετωπίσουν περίπου 468 και πλέον α/φ της Ιταλικής Regia aeronautica.
Η μεγάλη αυτή διαφορά και η υπεροχή σε μέσα σμίκρυνε και αντιστάθμιζε ο ηρωισμός, η αυταπάρνηση και η αυτοθυσία των Ελλήνων Αεροπόρων.Ο Σμηνίας Γρηγόρης Βαλκανάς συμμετείχε σε Αερομαχία στην οποία ενεπλάκησαν πέντε ελληνικά P.Z.L. των 22 Μ.Δ. και 23 Μ.Δ. με ιταλικά καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά αεροπλάνα, όπου όταν εξηντλήθησαν τα πυρομαχικά του, εξετέλεσε επίθεση αυτοκτονίας.....
Δανείζομαι από τον Τρίτο Τόμο της Ιστορίας της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Εκδ. 1990. Σχετική αναφορά στον Ηρωικό θάνατο του Γρηγόρη Βαλκανά.
Χειριστής ενός από τα ελληνικά P.Z.L.ήταν ο Σμηνίας Βαλκανάς Γρηγόριος, ο μόνος από τους χειριστές της 23ης Μοίρας που δεν είχε ακόμα στο ενεργητικό του κατάρριψη εχθρικού αεροσκάφους. Την αερομαχία πάνω από τη Μόροβα τη θεώρησε σαν την ευκαιρία που ζητούσε και που δεν του είχε παρουσιαστεί ως τότε. Όταν, μετά από συνεχή ανταλλαγή πυρών, εξαντλήθηκαν όλα τα πυρομαχικά του, χωρίς ακόμα να έχει πετύχει τον αντικειμενικό σκοπό του, αποφασισμένος να μην επιστρέψει άπρακτος στη βάση του, έκανε επίθεση αυτοκτονίας, πέφτοντας με το αεροσκάφος του πάνω σε ένα ιταλικό καταδιωκτικό. Η σύγκρουση ήταν μοιραία.
Τα δύο αεροπλάνα έπεσαν φλεγόμενα στο έδαφος και τα πληρώματα τους απανθρακώθηκαν".
Ομως, η ηρωική αυτή πράξη αυτοθυσίας του" Σμηνία Γρηγόρη Βαλκανά είναι σχεδόν άγνωστη στην αεροπορική μας οικογένεια και στο ευρύτερο ελληνικό κοινό.
Ποτέ σε κανένα κείμενο ( με εξαίρεση την ιστορία της Πολεμική Αεροπορία έκδοση ΓΕΑ), ιστορικό πολυσέλιδο ή έκθεση για τα γεγονότα του '40, δεν έχει αναφερθεί η αυτοθυσία-αυτοκτονία του Γρηγόρη Βαλκανά .
Ο ήρωας Σμηνίας Γρηγόρης Βαλκανάς (και όχι μόνο αυτός), ο Έλληνας πρόγονος των Καμικάζι, αυτός που φρουρώντας τις εναέριες Θερμοπύλες θυσίασε ό,τι πολυτιμότερο είχε, τη ζωή του, για να κρατήσει ελεύθερους -μαζί με τους συμπολεμιστές του -τους ελληνικούς ουρανούς, παραμένει άγνωστος μαζί με το ανεπανάληπτο μέχρι σήμερα κατόρθωμά του.
Σήμερα που τα πάντα έχουν ισοπεδωθεί, και οι ηθικές αξίες είναι είδος προς εξαφάνιση, από καιρό εις καιρό είναι αναγκαία η επίκληση "Ηρώων" όπως του Βαλκάνου, από το πάνθεο των Ηρώων της Πολεμική Αεροπορία για παραδειγματισμό των νέων μας.
Να γιατί ο πόλεμος το '40 ήταν "ξεχωριστός".
Σημ. Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα άρθρου του κ.Γιώργου Ορφανάκη, Σμηνάρχου ε.α.
veteranos.gr