Ο Ρώσος πρόεδρος, αφού παρασημοφόρησε τον πρώην «τιμονιέρη» της ρωσικής κρατικής Gazprom, Ρεμ Βιάχιρεφ, φώναξε τον διάδοχό του Αλεξέι Μίλερ, έναν έμπιστό του από την Αγία Πετρούπολη, και τον ρώτησε: «Γιατί πουλάμε τόσο φθηνά το αέριο;Πού απομένει η διαφορά μεταξύ τιμής αγοράς από τους τελικούς καταναλωτές και τιμής πώλησης στην οποία πουλάμε;».
Ο Ρώσος πρόεδρος είχε σημειώσει μια σειρά επιχειρήσεων εξαρτημένων από τον ρωσικό γίγαντα, που μεσολαβούσαν για την πώληση του ρωσικού αερίου στο εξωτερικό (ΙΤΕΡΑ, Σιμπούρ). Η ρωσική πολιτική ηγεσία εξέφραζε την υποψία πως από τα μερίδια των πωλήσεών τους πλούτιζαν στελέχη της παλιάς γενιάς της ρωσικής εταιρείας.
Η Αν. Ευρώπη
Καθώς πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν συμβόλαια που λήγουν με τη ρωσική πλευρά, «αρπάζουν» την ευκαιρία να «χαλαρώσουν» τον ρωσικό κλοιό, βάζοντας στο στόχαστρο κατ’ αρχήν τις ίδιες εταιρείες που «σημάδευε» 12 χρόνια πριν ο πρόεδρος Πούτιν. Αλλά τα ελεγκτικά όργανα της Ε.Ε. δεν περιορίζονται μόνο στις «ενδιάμεσες» εταιρείες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και άλλες που ελέγχονται απευθείας από την Gazprom, όπως η ΒΕΜΕΞ στην Πράγα και η Gazprom Germania.
Eνα χρόνο αργότερα, στις 4 Σεπτεμβρίου 2012, η Ε.Ε. άνοιξε διαδικασία με βάση το άρθρο 102 της συνθήκης που διέπει τη λειτουργία της. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι είχε συγκεντρώσει στοιχεία τον προηγούμενο χρόνο (2011-2012) από τα οποία προκύπτουν βασικές παραβιάσεις της συνθήκης λειτουργίας της Ε.Ε.:
- Κατατεμαχισμόςτης αγοράς, δηλαδή ενώ στόχος της Ε.Ε. είναι μία ενιαία αγορά αερίου, ο Ρώσος προμηθευτής με τις ξεχωριστές μακροπρόθεσμες συμβάσεις που υπογράφει με κάθε χώρα ξεχωριστά επιβάλλει διαφορετικούς όρους στις χώρες που αγοράζουν το αέριο.
- Εμπόδιαστη διαφοροποίηση των προμηθειών.
- Αδικητιμολόγηση.
Η ρωσική εταιρεία ελέγχεται από την Ε.Ε. επειδή στα συμβόλαια που δεν έχουν δημοσιευθεί υπάρχουν «ρήτρες προορισμού», δηλαδή ένας Ελληνας τελικός χρήστης δεν είναι σε θέση να αγοράσει φυσικό αέριο από βουλγαρική εταιρεία που αγοράζει από την Gazprom. H Επιτροπή γνωρίζει ότι η ιταλική ΕΝΙ και η αυστριακή OMV απομάκρυναν το 2001 και το 2005, αντίστοιχα, τις «ρήτρες προορισμού» από τα συμβόλαιά τους. Αυτό έκανε τον Δεκέμβριο του 2012 και η Βουλγαρία, που μπορεί πλέον –θεωρητικά είναι αλήθεια και πιθανώς όχι πραγματικά– να πουλάει σε Ελληνες τελικούς χρήστες. Η Ε.Ε. υποπτεύεται ακόμα ότι η ρωσική εταιρεία εμποδίζει την πρόσβαση στο δίκτυο των αγωγών της τρίτων μερών. Οι Ρώσοι δεν είναι οι μόνοι που ακολουθούν αυτές τις πρακτικές, τις έχουν μάθει από Γερμανούς, Βέλγους και Ιταλούς.
Σε ό,τι αφορά την άδικη τιμολόγηση, ο ίδιος ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Ενέργεια, Γκίντερ Ετινγκερ, είχε επισημάνει ότι η ρήτρα take or pay (και αν δεν το πάρεις, θα το πληρώσεις) συμβάλλει να τιμολογείται άδικα ο τελικός χρήστης του αερίου, αλλά και οι ενδιάμεσες εμπορικές εταιρείες όπως η ΔΕΠΑ.
Οι ρήτρες αυτές «ενοχοποιούνται» από τους Ελληνες βιομηχανικούς καταναλωτές για την αδυναμία τους να αγοράσουν στις δημοπρασίες που εφαρμόζονται από την αρχή του χρόνου και στις οποίες προσφέρεται γκάζι σε τιμές 10% φθηνότερες από τα σημερινά βιομηχανικά τιμολόγια.
Τα ακριβότερα τιμολόγια
Μετά τη δραματική μείωση των τιμών στη Βουλγαρία (κατά 22%) στο τέλος του 2012, η χώρα μας έχει τα ακριβότερα τιμολόγια για τους βιομηχανικούς καταναλωτέςχωρίς αυτοί να έχουν τη δυνατότητα εναλλακτικών προμηθειών. Σύμφωνα με μια σύγκριση που τέθηκε υπ’ όψιν της «Κ», το κόστος της μεγαβατώρας στην Ελλάδα προ φόρων φθάνει τα 42 ευρώ έναντι 30,5 ευρώ στη Βουλγαρία. «Ο,τι μας κόβουν από τους μισθούς των εργαζομένων μας το παίρνουν πίσω από την ενέργεια», λέει ένας επιχειρηματίας, που έθεσε το θέμα στον ίδιο των πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. «Στην πραγματικότητα, και ενώ εξαρτιόμαστε από τις εξαγωγές, δεν είμαστε ανταγωνιστικοί λόγω ενέργειας...».
Ερευνες
Καθώς η ζήτηση υποχωρεί σε όλη τη ΝΑ Ευρώπη, οι αγορές ανοίγουν εξαιτίας της πίεσης της Ε.Ε. και των ερευνών που κάνουν, π.χ., οι Βούλγαροι για να βρουν δικά τους κοιτάσματα φυσικού αερίου, που θα είναι 30% φθηνότερα από τα ρωσικά. Πηγές της βιομηχανίας επιχειρηματολογούν ότι χωρίς τη δραστική μείωση των τιμών στα βουλγαρικά επίπεδα, η κατανάλωση φυσικού αερίου θα μειωθεί και άλλο με αποτέλεσμα, σε τελική ανάλυση, να χάνει και ο ίδιος ο προμηθευτής. Αυτό φαίνεται ότι ήταν το κρίσιμο σημείο με το οποίο η βουλγαρική πλευρά έπεισε τους Ρώσους ότι το μερίδιό τους στην αγορά, αλλά και τα έσοδά τους, δεν θα μειώνονταν με χαμηλότερες τιμές. Το θέμα είναι αν αυτή η εξέλιξη θα έχει και κάποιο απτό αποτέλεσμα.
Τάσος Τέλλογλου (Καθημερινή της Κυριακής, 31/3/2013)
ENERGYPRESS